Rozwój uzależnienia wpływa destrukcyjne nie tylko na życie osoby, ale też systemu rodzinnego i społecznego, w którym ta osoba funkcjonuje.
Jakie czynniki wpływają na rozwój uzależnienia?
Pytanie dotyczące czynników wpływających na rozwój uzależnienia jest zasadne w obliczu szkód zdrowotnych i społecznych oraz możliwości profilaktycznych. Bardzo ogólnie rzecz ujmując na rozwój uzależnienia wpływają czynniki bio-psycho-społeczne np.: czynniki genetyczne, temperament, trudności w obszarze regulacji emocji, rozwój społeczny, przekazy kulturowe i transgeneracyjne.
Wśród czynników uznawanych za sprzyjające rozwojowi uzależnienia wymienia się wczesny wzór więzi między opiekunem a dzieckiem. Według teorii przywiązania uzależnienie rozumiane jest jako zaburzenie więzi, reakcja na wczesnodziecięce zranienie.
Substancja psychoaktywna jest traktowana jako substytut bliskości
Wypełnia próżnię powstałą przy deficycie lub braku stabilizującej relacji z opiekunem. Osoba uzależniona lub wchodząca w uzależnienie czasem zaprzecza potrzebie bliskości, szukając „wsparcia” w substancji psychoaktywnej. Koncentracja na sobie oraz na substancji psychoaktywnej uniemożliwia rozwój zdrowego przywiązania.
Analizując aspekt biograficzny pacjentów uzależnionych można usłyszeć o deficycie więzi (zbytnie opuszczenie) lub nadmiarze więzi (zbytnie przywiązanie, nie przyzwalanie na autonomię). To znajduje odzwierciedlenie w funkcjonowaniu osób uzależnionych w życiu dorosłym, gdyż to w jaki sposób realizowana była więź w dzieciństwie lub w wieku dorastania, wpływa na umiejętności bycia z innymi w dorosłym życiu. Osoba uzależniona tkwiąc w zbytniej zależności i lojalności względem swoich przodków, ma trudności z budowaniem swojej tożsamości, osiąganiem celów, zdrowym odseparowaniem się od rodziny pochodzenia. Jednocześnie bardzo obawia się budowania bliskich relacji.
We współczesnym świecie duże znaczenie przywiązuje się do procesu separowania i samowystarczalności. Bycie w zależności uważa się za coś gorszego. Na co dzień zaniedbuje się obszar związany z troską i wzajemną opieką. Promuje się te działania, które służą oddzielaniu się i separacji jako bardziej rozwojowe niż związanie i zależność. W przypadku osób uzależnionych, u których występuje deficyt więzi, uczenie umiejętności wejścia w relacje i doświadczenie w niej zależności i bliskości rozumiane jest jako czynnik ochronny, który powstrzymuje rozwój uzależnienia jednocześnie warunkuje teraźniejsze i przyszłe relacje. Ten aspekt profilaktyczny, może mieć duże znaczenie rozwojowe dla jednostki i poprawiać funkcjonowanie w różnych obszarach życia. Równocześnie te aspekty uwzględnia się w terapii uzależnień.
Opracowała mgr Jolanta Ryniak na podstawie m.in.:
- Flores Philip, J. Addiction as an attachment disorder. Lanham, Jason Aronson, 2004.
- Wyrzykowska E. Uzależnienie jako potrzeba przywiązania. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia 1/2012.
