Termin „panika” pochodzi od imienia greckiego boga Pana, który straszył ludzi piskami i hałasami. Co się kryje pod nazwą „napad paniki”? Jest to intensywny epizod lęku graniczącego z przerażeniem, który pojawia się nagle i towarzyszą mu objawy somatyczne (np. kołatanie serca, zawroty głowy, pocenie się, poczucie dławienia się, drżenia rąk, duszności), a także przekonanie o nadciągającej katastrofie. Napady paniki trwają przeciętnie 10-20 minut. Epizod paniki może być zarówno uwarunkowany sytuacyjnie, jak też pojawić się spontanicznie. Ludzie doświadczający nagłego wzrostu lęku mogą być przekonani, że mają zawał serca, że uduszą się, że popadną w obłęd, zwariują. Powoduje to duże cierpienie i może prowadzić do ograniczenia mobilności, unikania sytuacji, w których mogą wystąpić napady paniki. Większość z nas doświadczy napadu paniki lub stanu podobnego – przynajmniej raz w życiu. Napady paniki mogą występować jako zespół lęku napadowego lub towarzyszyć innym zaburzeniom lękowym, co może zdiagnozować specjalista psychiatra lub psychoterapeuta. Badania sugerują, że najskuteczniejszym sposobem leczenia zespołu lęku napadowego jest połączenie farmakoterapii i psychoterapii poznawczo-behawioralnej (CBT).
Poznawczy model paniki
Napady paniki według poznawczego modelu wynikają z błędnej, katastroficznej interpretacji doznań (somatycznych lub poznawczych). Przyśpieszone bicie serca może być interpretowane jako oznaka zawału serca, a zawroty głowy mogą być kojarzone ze zbliżającym się omdleniem. Gonitwa myśli, trudności z koncentracją w przebiegu katastroficznej interpretacji mogą zwiastować utratę kontroli, „obłęd”. Wiele nieprzyjemnych, lecz niezagrażających doznań z ciała może być postrzegane w katastroficzny sposób np. zmiana ciśnienia krwi, pobudzenie po kofeinie, zmęczenie.
Błędne koło paniki
Różne bodźce mogą zostać ocenione jako zagrażające. Ocena zagrożenia jest sprawą indywidualną, często wynikającą z naszych doświadczeń życiowych. Jeśli ocenimy, że przyśpieszone bicie serca (wywołane np. wypiciem kawy, wejściem po schodach) może skończyć się zawałem serca, to poziom naszego lęku gwałtownie wzrośnie. Lęk powoduje uwolnienie się adrenaliny do organizmu i przyśpieszenie pracy serca i innych funkcji fizjologicznych. Koncentracja na przyśpieszonym biciu serca eskaluje lęk, uwiarygodnia katastroficzną interpretację i tworzy się błędne koło paniki.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna napadów paniki
Badania dowodzą, że psychoterapia poznawczo-behawioralna ma wysoką skuteczność w leczeniu napadów paniki. W trakcie procesu terapeutycznego pacjent doświadczający napadów paniki będzie mógł zrozumieć swój lęk i nauczyć się z nim konfrontować. Wspólnie z terapeutą pacjent stworzy indywidualny model błędnego koła paniki uwzględniający jego doświadczenia z ciała, emocje, myśli, zachowania. Terapeuta poprowadzi pacjenta przez eksperymenty behawioralne mające na celu przerwanie mechanizmu eskalacji lęku. Terapia ma na celu redukcję częstotliwości występowania napadów paniki, powrót do pełnego funkcjonowania przez danie narzędzi pacjentowi do radzenia sobie w sytuacjach pojawienia się intensywnego lęku.
Opracowała mgr Żaneta Adamczyk
