Co to jest zespół jedzenia nocnego?
Zespół jedzenia nocnego (night eating syndrome) jest zjawiskiem opisywanym od niedawna jako odrębne zaburzenie z pogranicza zaburzeń odżywiania się i zaburzeń snu oraz aktywności dobowej. Jego rozpowszechnienie w populacji ogólnej wynosi około 1,5%. Kilkakrotnie częściej zjawisko to spotyka się u osób odchudzających się, otyłych oraz pacjentów cierpiących na depresję, bulimię, bezsenność lub inne zaburzenia snu. Najpowszechniej zespół jedzenia nocnego stwierdza natomiast się wśród osób doświadczających epizodów objadania się lub spełniających kryteria zespołu patologicznego/impulsywnego objadania się.
Na obraz zespołu jedzenia nocnego składają się następujące zjawiska:
- zwiększenie ilości przyjmowanego pokarmu wieczorem i/lub w nocy (przynajmniej 25% pokarmu jest spożywane po wieczornym posiłku – najczęściej po 19.),
- w trakcie jedzenia nocnego zachowana jest świadomość (pacjent nie je przez sen), a zatem istnieje możliwość zapamiętania i przypomnienia sobie epizodów jedzenia w nocy,
- pacjent nad ranem często cierpi na brak apetytu i ma skłonność do pomijania śniadań,
- pomiędzy kolacją a początkiem snu i/lub w nocy pojawia się przemożny przymus jedzenia,
- często (kilka razy w tygodniu) pojawia się bezsenność polegająca na niemożności zaśnięcia lub przerywanym, płytkim śnie – bezsenności tej zwykle towarzyszy przekonanie pacjenta, że musi coś zjeść aby móc pójść spać lub ponownie zasnąć,
- obniżenie nastroju, depresyjność – pojawiające się lub nasilające w godzinach wieczornych i przed snem.
Objawy zespołu jedzenia nocnego mogą pojawiać się lub wyraźnie nasilać pod wpływem stresujących wydarzeń życiowych. Do najczęściej wybieranych przez te osoby produktów należą: pieczywo, kanapki i słodycze, choć mogą to być każde rodzaje żywności. Zespół jedzenia nocnego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nadwagi i otyłości. Prawdopodobnie również może się on przyczyniać do zmniejszenia efektywności diet i terapii odchudzających. Jego obecność może również pogarszać wyniki leczenia cukrzycy.
Leczenie zespołu jedzenia nocnego
Jak do tej pory – ze względu na niewystarczającą ilość badań – nie opracowano uniwersalnych standardów leczenia zespołu jedzenia nocnego. W procesie terapeutycznym najczęściej stosuje się kombinację farmakoterapii (np. niektóre leki przeciwdepresyjne), psychoterapii poznawczo–behawioralnej oraz poradnictwa dietetycznego. Zatem adekwatna terapia w omawianych przypadkach może wymagać współpracy psychologa, psychiatry i dietetyka.
Opracował dr hab. n. med. Marcin Siwek
