Choroby cywilizacyjne to wszystkie choroby, których częstotliwość występowania znacząco zwiększa się wraz z rozwojem społeczno-przemysłowym. Oznacza to, że szczególnie istotnie problem ten dotyka krajów wysoko rozwiniętych, do których również należy Polska. Wśród tych chorób wymienia się m.in.: otyłość, cukrzyc, miażdżyc, nadciśnienie, chorobę wieńcową, alergie, nowotwory, a także zaburzenia psychiatryczne takie jak depresja, uzależnienia czy zaburzenia odżywiania.
Przyczyny chorób cywilizacyjnych
Za przyczynę powstawania zjawiska chorób cywilizacyjnych wskazuje się grupę czynników środowiskowych, społecznych i kulturowych takich jak:
- pogłębiające się zanieczyszczenie środowiska w tym żywności,
- nieprawidłowe odżywianie,
- brak aktywności fizycznej,
- stres i presja towarzyszące nam w codziennym życiu.
Zauważono, że organizm ludzki zmuszany do coraz cięższej i dłuższej pracy (w tym umysłowej) potrzebuje znacznie większej ilości składników odżywczych, które często nie są dostarczane z dietą. Wraz z pogłębiającymi się niedoborami w naszym organizmie, zaburzone zostają różne procesy metaboliczne oraz zaczyna się nasilać stres oksydacyjny, który dodatkowo niekorzystnie wpływa na pracę komórek organizmu. Jednocześnie musi on radzić sobie z zanieczyszczeniami z powietrza czy żywności, zneutralizować je i wydalić z organizmu. Do tego również potrzeba sprawnie działających procesów naprawczych, które w momencie działania czynników omówionych wcześniej przestają być wystarczająco skuteczne. Osłabienie organizmu często ujawnia się pod postacią choroby, której sprzyjają inne czynniki takie jak nadwaga, stres czy skłonności genetyczne.
Brak aktywności fizycznej (ruchowej) i nieprawidłowe odżywianie często również prowadzą do nadwagi lub otyłości, które od dawna wskazywane są jako osobny czynnik ryzyka wielu chorób. Nadmierna masa ciała dodatkowo obciąża wszystkie układy naszego ciała takie jak: układ ruchu, krwionośny czy oddechowy, co dodatkowo pogarsza pracę całego organizmu. Trzeba pamiętać, że nadwaga czy otyłość wcale nie świadczą o odpowiednim stanie odżywienia, wręcz przeciwnie – ludzie otyli, ze względu na nieprawidłowe żywienie często mają niedobory niezbędnych witamin czy składników mineralnych. Nakładające się w ten sposób czynniki ryzyka łącznie prowadza do zwiększenia zapadalności na niektóre choroby. Te ostatnie stają się obecnie jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów lub niepełnosprawności w krajach wysoko rozwiniętych i stanowią jedno z najważniejszych wyzwań dla zdrowia publicznego.
Zapobieganie chorobom cywilizacyjnym
Najlepszym rozwiązaniem opisanego problemu, promowanym obecnie na całym świecie jest prewencja czyli zapobieganie powstawaniu i szerzeniu się chorób cywilizacyjnych. Priorytetem zatem stało się propagowanie w krajach wysoko rozwiniętych nawyków zdrowego stylu życia. Liczne akcje edukacyjne mają skłaniać ludzi do prawidłowego odżywiania i zwiększania aktywności fizycznej. Prawidłowo odżywiony organizm działa sprawniej i lepiej utrzymuje homeostazę ustroju (stabilność wszystkich procesów zachodzących w organizmie), co zmniejsza ryzyko rozwoju chorób. W przypadku rozwinięcia już jednostki chorobowej niezbędne jest oczywiście leczenie specjalistyczne, jednak jednocześnie należy zachęcać pacjenta do wprowadzania zdrowego stylu życia. Wspólne działanie lekarzy, dietetyków i terapeutów nie tylko przyspiesza leczenie, ale również zapobiega nawrotom lub rozwijaniu się kolejnych chorób.
Tylko holistyczne podejście do problemu może zahamować epidemię chorób cywilizacyjnych poprawiając tym samym zdrowie nas wszystkich. Stąd prawidłowa dieta nie jest celem samym w sobie lub sposobem na odchudzanie. To tak naprawdę jeden z ważnych elementów dążenia do lepszego zdrowia.
Opracowała mgr Karolina Stadnicka
