Zaburzenia pożądania seksualnego u mężczyzn

Pożądanie bardzo trudno jest zdefiniować, co może powodować niejasności w odniesieniu do diagnozy zaburzeń pożądania.

Jedna z obrazowych definicji ujmuje pożądanie jako wypadkową sił, które popychają daną osobę w kierunku zachowania seksualnego i sił, które ją przed tym powstrzymują.

Pożądanie wydaje się mieć trzy części składowe:

1. popędową, będącą wyrazem działania biologicznej energii,
2. motywacyjną, wyrażającą się ochotą angażowania się w kontakt seksualny z konkretną osobą,
3. związaną z seksualnymi wartościami, określanymi przez pewną wrażliwość kulturową jednostki, na to co moralne, i na to co normalne w seksie.

Natura pożądania wskazuje więc na złożoną naturę seksualności w ogóle i na udział w jej zaburzeniach czynników biologicznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych. W uproszczeniu można powiedzieć, te pierwsze będą miały główny wpływ na składową popędową, drugie – na motywacyjną, a trzecie – na podzielane wartości.

Natura pożądania wyjaśnia także fakt, że w życiu każdego człowieka na jakimś etapie pożądanie może być wewnętrznie niespójne i skonfliktowane, co także wymaga oceny w analizie bieżącej sytuacji.

Ocenę zaburzeń pożądania komplikują ponadto takie fakty, jak: możliwość występowania tzw. orientacji aseksualnej, istnienie grup mężczyzn, u których poziom energii seksualnej może z różnych powodów być niski – księży, mężczyzn o nietypowych tożsamościach i rolach płciowych (transseskaulnych, transgenderowych, transwestytycznych), mężczyzn głęboko religijnych. Dlatego ocena nie należy do łatwych.

Ta złożona natura pożądania powoduje pewne niejasności dotyczące rozpowszechnienia jego zaburzeń. Najczęstsza cytowana wartość pochodzi z badań amerykańskich i według nich zaburzenia pożądania dotyczą ok. 15 % mężczyzn w grupie wiekowej: 18–59 lat.

Zaburzenia pożądania można podzielić na:

• występujące przez całe życie (permanentne) lub nabyte,
• uogólnione lub sytuacyjne.

W zależności od typów wymienionych powyżej prawdopodobne będą bardziej te lub inne grupy przyczyn, jednak zawsze powinien ocenić je lekarz!

Wśród przyczyn zaburzeń pożądania należy wymienić (za prof. Lew-Starowiczem – zmodyfikowano i uzupełniono):

Czynniki organiczne zaburzenia pożądania

• zaburzenia hormonalne:

  • za niski poziom testosteronu (hipogonadyzm),
  • podwyższony poziom prolaktyny,
  • zaburzenia funkcji tarczycy,

• choroby:

  • nowotwory,
  • cukrzyca,
  • układu sercowo-naczyniowego,
  • wątroby,
  • nerek,
  • zakaźne,
  • zaburzenia nastroju (depresja),

• leki:

  • przeciwdepresyjne (SSRI, SNRI),
  • lit,
  • przeciwpsychotyczne, szczególnie typowe,

• radioterapia, leczenie chirurgiczne.

Czynniki psychiczne (psychologiczne) zburzeń pożądania 

• przewlekłe zmęczenie,
• niedobór snu,
• stresy,
• urazy i traumy seksualne,
• zaburzenia relacji partnerskich (kompleks Don Juana, kompleks Madonny –ladacznicy, małżeństwo z rozsądku),
• zaburzenia obrazu własnego ciała,
• zaburzenia identyfikacji płciowej,
• skłonności parafialne,
• monotonia i nuda,
• mało atrakcyjny partner,
• uzależnienie od pornografii.

Czynniki społeczno-kulturowe zburzeń pożądania

• rygoryzm religijny i wychowawczy,
• przesyt seksem,
• błędna edukacja seksualna.

Rozpoznanie zaburzeń pożądania

Opiera się na zebraniu szczegółowego wywiadu, badaniach laboratoryjnych (biochemicznych i hormonalnych z krwi) i czasami badaniu somatycznym – ogólnym lekarskim, urologicznym, z użyciem metod obrazowania i innych. Szczegółowa ocena pożądania w oparciu o wywiad obejmuje ocenę m. in. jego typowych przejawów: zachowania masturbacyjne, inicjowanie seksu z partnerem, erotyczne fantazje, pociąg seksualny do innych, uczucie pobudzenia w członku.

Leczenie zaburzeń pożądania

Zależeć będzie ono od zidentyfikowanej lub najbardziej prawdopodobnej przyczyny i obejmować może:

• psychoterapię indywidualną i par,
• leczenie farmakologiczne:
  • testosteron przy jego niedoborze,
  • bupropion.
• różne metody treningowe stosowane w zaburzeniach seksualnych.

Opracował: dr n. med. Bartosz Grabski, na podstawie:

1. Balon R, Taylor Segraves R.  Clinical Manual of Sexual Disorders, 2009         
2. Lew-Starowicz Z. Zaburzenia seksualne w praktyce ogólnolekarskiej, 2004