Zaburzenia erekcji

Zaburzenia erekcji to niezdolność uzyskania i utrzymania wzwodu członka wystarczającego do satysfakcjonującego funkcjonowania seksualnego, której towarzyszy indywidualny dyskomfort i trudności w relacji z partnerem seksualnym.

Inne często spotykane nazwy to: zaburzenia wzwodu, dysfunkcja erekcyjna, męskie zaburzenie erekcyjne oraz uznawane obecnie za niewłaściwe (ze względu na swoją niejednoznaczność) i wychodzące z użycia: zaburzenia potencji, czy impotencja.

Podział zaburzeń erekcji

W zależności od przyczyny:

• Organiczne
• Psychogenne
• Mieszane

W zależności od momentu pojawienia się:

• Trwające całe życie
• Nabyte

W zależności od charakteru występowania:

• Zgeneralizowane (występują we wszystkich sytuacjach i okolicznościach)

• Sytuacyjne (określone miejsca, okoliczności, nie ze wszystkimi partnerkami/partnerami, podczas stosunku z partnerką/partnerem, ale nie podczas masturbacji)

W zależności od stopnia nasilenia:

• Łagodne
• Umiarkowane
• Głębokie

Możliwe przyczyny i czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia zaburzeń erekcji

Choroby układu sercowo-naczyniowego

• Miażdżyca i choroby naczyń krwionośnych
• Nadciśnienie tętnice

Choroby metaboliczne i endokrynologiczne

• Cukrzyca
• Hiperlipidemia (nadmiar cholesterolu we krwi)
• Choroby tarczycy
• Hiperprolaktynemia (może być polekowa lub być wynikiem zaburzeń czynności przysadki mózgowej)
• Hipogonadyzm (niedobór testosteronu)
• Zespół metaboliczny (współwystępowanie wielu zaburzeń związanych z metabolizmem tłuszczów, cukru oraz otyłości i nadciśnienia krwi)

Choroby i zaburzenia psychiczne

• Większość zaburzeń, jednak najczęściej: depresja i ostry lęk

Choroby neurologiczne

• Stwardnienie rozsiane
• Przebyty udar mózgu

Inne choroby

• Niewydolność wątroby
• Niewydolność nerek
• Przewlekła obturacyjna choroba płuc
• Bezdech nocny

Choroby dotyczące penisa

• Choroba Peyroniego
• Złamanie penisa

Urazy

• Rdzenia kręgowego
• Złamania miednicy

Inne zaburzenia seksualne

• Utrata lub osłabienie potrzeby seksualnej (libido)
• Zaburzenia wytrysku (najczęściej wytrysk przedwczesny)
• Dyspareunia (ból podczas aktywności seksualnej)

Efekty uboczne związane z leczeniem innych chorób

• Uraz chirurgiczny nerwów (np. usunięcie prostaty)
• Usunięcie obu jąder
• Radioterapia miednicy (z powodu nowotworów złośliwych)
• Leki (należy informować lekarza o przyjmowanych lekach, aby mógł sprawdzić, czy stosowanie danej substancji nie może wiązać się z problemami z erekcją!)
  • Psychotropowe (przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne, przeciwlękowe)
  • Przeciwnadciśnieniowe i krążeniowe
  • Hormonalne i metaboliczne

Styl życia – używki

• Siedzący styl życia, brak ruchu
• Palenie
• Nadmierne spożycie alkoholu
• Narkotyki
• Otyłość

Czynniki niezależne

• Starzenie się

Czynniki psychogenne

• Sytuacyjne i reaktywne: brak prywatności i intymności; przewidywanie niepowodzenia w interakcji seksualnej (szczególnie po wcześniejszym niepowodzeniu; działanie mechanizmu „błędnego koła”); przepracowanie, przemęczenie, ostry i chroniczny stres; czynniki związane z osobowością i jej rozwojem; rozpoczynanie życia seksualnego (brak doświadczenia), skłonność reagowania zaburzeniami w sytuacjach trudnych; niepewność w roli męskiej; lęki wobec kobiet, seksu, fobie seksualne; rygoryzm religijny i wrogi stosunek do seksu; kompleks małego członka, niższości; nieuświadomione potrzeby homoseksualne lub orientacja homoseksualna; nieuświadomione lub niespełnione szczególne preferencje i potrzeby dotyczące typu aktywności czy stymulacji seksualnej; nieuświadomione potrzeby parafilne (dewiacyjne).
• Błędne przekonania i mity na temat męskiej seksualności: „Prawdziwy mężczyzna nie zajmuje się takimi sprawami jak komunikacja lub uczucia”; „Każdy dotyk jest seksualny i powinien prowadzić do seksu”; „Prawdziwy mężczyzna zawsze sprawdza się w seksie”; „Większy znaczy lepszy”; „Kobiety nie będą mnie lubić, jeśli nie uzyskam erekcji”; „Prawdziwy mężczyzna nie ma problemów seksualnych”; „Powinienem być wydolny seksualnie całą noc”; „Obowiązek zaspokojenia kobiety spoczywa na mężczyźnie”.
• Czynniki związane z relacją partnerską: konflikty w związku; stresujące zachowania partnerki/partnera; zanik atrakcyjności lub brak atrakcyjności partnerki/partnera; zaburzenia seksualne u partnerki/partnera; błędy w sztuce miłosnej; nieuświadomione wrogie uczucia do partnerki/partnera.

Częstość występowania

Problem zaburzeń erekcji dotyczy wszystkich grup wiekowych, także mężczyzn najmłodszych, jednak jego rozpowszechnienie rośnie z wiekiem. Warto zauważyć, że starszy wiek nie jest bezwzględnie związany z występowaniem tych zaburzeń!

Dane z jednego badania, uzyskane z kilku krajów pokazują następujące rozpowszechnienia w różnych grupach wiekowych:

• 20–29 lat: 8%
• 30–39 lat: 11%
• 40–49 lat: 15%
• 50–59 lat: 22%
• 60–69 lat: 30%
• 70–75 lat: 37%

Rozpoznanie zaburzeń erekcji

Zaburzenia erekcji nie stanowią oddzielnej choroby; uznaje się je raczej za objaw wymagający rozpoznania przyczyny tkwiącej u jego podłoża!

Obecnie przeważa pogląd, iż w blisko 80% przypadków pierwotna przyczyna dotyczy czynników organicznych (najczęściej związanych z układem krążenia), a w 20% czynników psychogennych. Czynniki psychologiczne jako wtórne, tj. będące reakcją na pojawiający się problem, wydają się odgrywać znaczenie u większości mężczyzn, bez względu na przyczynę pierwotną i stąd wymagają uwzględnienia w kompleksowej diagnostyce i leczeniu zaburzeń erekcji.

Ponieważ zaburzenia erekcji mogą być objawem wielu poważnych chorób lub mieć te same czynniki ryzyka, ich właściwe rozpoznanie i leczenie ma bardzo duże znaczenie nie tylko dla jakości życia seksualnego mężczyzny i pary, ale również dla całokształtu zdrowia danej osoby. Ma to szczególne znaczenie, gdyż obecnie dysponujemy możliwością skutecznego leczenia bardzo wielu chorych! Rozpoznanie ustala lekarz (optymalnie seksuolog) na podstawie wywiadu, badań biochemicznych krwi, badania lekarskiego i konsultacji innych specjalistów. Pomocniczo stosuje się też skale samooceny.

Zaburzenia erekcji – leczenie

W terapii zaburzeń erekcji stosuje się następujące leki doustne:

• Leki podstawowe to selektywne i odwracalne inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (sildenafil, wardenafil, tadalafil)
• Inne leki doustne dobrane w zależności od oceny mechanizmów powstawanie zaburzeń

Leczenie farmakologiczne – w postaci iniekcji (zastrzyków do ciał jamistych członka); alprostadil (prostaglandyna E₁)

Stosuje się równie aparaty próżniowe, leczenie chirurgiczne i fizjoterapię – ćwiczenia mięśni dna miednicy. Ważne mogą być następujące modyfikacje stylu życia: zaprzestanie palenia i nadmiernego picia alkoholu; ruch, uprawianie sportu; normalizacja masy ciała, ciśnienia krwi, parametrów metabolicznych (poziomu cukru i cholesterolu we krwi)

Wśród przydatnych metod psychologicznych należy wymienić: edukację seksualną i poradnictwo seksualne; metody behawioralne i treningowe (koncentracja na doznaniach zmysłowych, metody treningowe, systematyczna desensytyzacja); psychoterapia ę indywidualną, terapię pary.

Często właściwe jest łączenie metod farmakologicznych i terapeutycznych.

Niejednokrotnie wystarcza tylko modyfikacja stylu życia! U większości chorych skuteczność leczenia jest wysoka!

Opracował dr n med. Bartosz Grabski na podstawie:

1. Balon R, Taylor Segraves R.  Clinical Manual of Sexual Disorders, 2009         
2. Lew-Starowicz Z. Zaburzenia seksualne w praktyce ogólnolekarskiej, 2004
3. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10, 1998
4. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-IV-TR, 2000