Współuzależnienie jest zaburzeniem przystosowania kształtującym się w wyniku wieloletnich trudności w relacji z osobą uzależnioną. Osoba taka wprowadza całe spektrum destrukcyjnych i nieodpowiedzialnych zachowań, na co współuzależniony bliski reaguje przejmowaniem nadmiernej odpowiedzialności, stara się aż nazbyt kontrolować sytuację i zabezpiecza powstające szkody rodzinne, społeczne, finansowe itp.
Nie każdy partner osoby uzależnionej rozwija w sobie cechy współuzależnienia. Część osób potrafi się przed takim rodzajem uwikłania ochronić. Zastanawiając się nad rodzajem czynników chroniących przed wystąpieniem współuzależnienia, zwraca się uwagę na pewne predyspozycje indywidualne osoby oraz wpływające na nią czynniki środowiskowe:
-
Zdecydowanie wartość chroniącą mają zasoby indywidualne osoby zagrożonej współuzależnieniem:
- – jej zaradność osobista, poczucie, że ma wpływ na kształtowanie swojego życia.
- Istotne znaczenie ma też wykształcenie, zasoby intelektualne, możliwość wykonywania pracy zawodowej, kompetencje osobiste.
- Z obserwacji klinicznej mniejsze uwikłanie reprezentują partnerzy osób uzależnionych, którzy pozwalają sobie na kształtowanie niezależnego funkcjonowania, w oparciu o siebie, realizują swoje potrzeby, w sposób jasny komunikują oczekiwania, są uważni na swoje stany emocjonalne i postępują w zgodzie z sobą, dbają również o relacje z innymi.
- Chroniące są również dobre doświadczenia rozwojowe i niewielka ilość doświadczeń traumatycznych i kryzysowych we wcześniejszym życiu.
2. Wśród czynników środowiskowych niezmiernie istotne jest:
- zachowanie równowagi w związku, nie przyzwalanie na rozwój relacji, w której rozwija się przemoc psychiczna, fizyczna, seksualna, ekonomiczna.
- Korzystne jest również rozmawianie z bliskimi osobami (inni członkowie rodziny, przyjaciele itp.) na temat pojawiających się nieprawidłowości w rodzinie (np. nadmierne pici alkoholu, branie narkotyków, agresywne zachowania, zaniedbania itp.).
- Ważne jest budowanie sieci wsparcia zarówno emocjonalnego, jak i zabezpieczającego w przypadku nasilenia kryzysu. Wskazane jest poszukanie osób lub instytucji, do których można się zwrócić o pomoc.
Kiedy sięgnąć po pomoc?
Im bardziej przewlekła jest sytuacja kryzysowa w związku lub małżeństwie, tym trudniej jest utrzymać dobrostan i siły na samodzielne rozwiązanie sytuacji osobistej. Nawet jeśli osoba z dużymi predyspozycjami indywidualnymi rozpoczynała związek, ale często doświadczała sytuacji, które były dla niej trudne i przeciążające, a jednocześnie nie miała oparcia zewnętrznego, może dojść do rozwoju współuzależnienia. Pojawiają się wtedy u niej zmiany w sferze emocjonalnej, poznawczej oraz osobowości, które uniemożliwiają samodzielną zmianę swojego życia na lepsze. Z tego powodu zasadne wydaje się już wczesne skorzystanie z pomocy i omówienie swojej sytuacji rodzinnej ze specjalistą (psychoterapeuta, terapeuta uzależnień). Wtedy można w spokojnej, rzeczowej i bezpiecznej atmosferze zbadać bieżącą sytuację i w razie potrzeby – zaproponować adekwatną zaproponować pomoc.
Opracowała mgr Jolanta Ryniak
Literatura:
Ryniak J., Pogmatwana więź, Wydawnictwo Parpamedia, Warszawa 2011.
