Seksualność jest bardzo ważnym aspektem naszego funkcjonowania i dlatego warto podejmować starania o poprawę w tym zakresie bądź o uniknięcie potencjalnych dysfunkcji, mogących wynikać na przykład z przyjmowania konkretnych leków.
Zgodnie z obowiązującym i dominującym modelem opisu cyklu reakcji seksualnych funkcjonowanie w tym obszarze można podzielić na następujące cztery etapy:
-
pożądanie,
-
podniecenie,
-
orgazm (u mężczyzn związany z reguły z ejakulacją),
-
odprężenie.
Zaburzenia funkcjonowanie seksualnego, czyli tzw. dysfunkcje seksualne można zatem opisywać w odniesieniu do tej fazy cyklu, który ulega zaburzeniu. Istnieje wiele różnych przyczyn pojawiania się tych problemów, w tym choroby somatyczne i zaburzenia psychiczne, nie mniej jednak funkcje seksualne mogą być także upośledzone przez stosowane leki. Wiele z nich zaburza więcej niż jedną fazę omawianego cyklu, a często wpływają na cały jego przebieg. Warto wiedzieć o tym zjawisku, gdyż pozwoli to Państwu na poinformowanie lekarza o pojawieniu się dysfunkcji, co potencjalnie stwarza możliwość odpowiedniej modyfikacji leczenia farmakologicznego.
Poniżej omówiono główne grupy leków i ich wybranych przedstawicieli, które mogą być źródłem zaburzeń seksualnych. Użyto nazw chemicznych. W celu sprawdzenia, czy lek, który Państwo przyjmują jest jedną z tych substancji lub należy do danej grupy można skorzystać z zasobów internetowych lub ulotki leku.
Główne grupy leków potencjalnie wywołujących seksualne działania niepożądane
1) Leki przeciwdepresyjne (mogą pojawić się zaburzenia pożądania, orgazmu, erekcji, ejakulacji):
- SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny): fluoksetyna, sertralina, citalopram, escitalopram, paroksetyna, fluwoksamina,
- SNRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny): wenlafaksyna, milnacipran, duloksetyna,
- TLPD (trójcykliczne leki przeciwdepresyjne): klomipramina, amitryptylina, opipramol.
Mniej dysfunkcji wywołują: moklobemid, mirtazapina, mianseryna, bupropion, reboksetyna, trazodon.
2) Leki przeciwpsychotyczne (mogą pojawić się zaburzenia pożądania, orgazmu, erekcji, ejakulacji):
- głównie tzw. leki klasyczne: haloperidol, chlorpromazyna,
- Z leków nowej generacji szczególnie: amisulpryd, risperidon.
Mniej dysfunkcji wywołują: aripiprazol, ziprasidon.
3) Leki stosowane w chorobach serca i układu krążenia (mogą pojawić się zaburzenia erekcji, orgazmu, pożądania, ejakulacji):
- beta-blokery: propranolol, atenolol, bisoprolol, labetolol, metoprolol,
- leki moczopędne: diuretyki tiazydowe, spironolakton,
- glikozydy naparstnicy: digoksyna,
- leki obniżające poziom cholesterolu we krwi: bezafibrat, fenofibrat, gemfibrozil,
- leki antyarytmiczne: amiodaron, dizopiramid.
Mniej dysfunkcji wywołują: inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE) i blokery kanałów wapniowych.
4) Leki stosowane w nadkwaśności i chorobie wrzodowej (mogą pojawić się zaburzenia erekcji):
- Hz-blokery: cymetydyna, famotydyna, ranitydyna.
5) Leki hormonalne (mogą pojawić się zaburzenia pożądania, erekcji, orgazmu):
- antyandrogeny, estrogeny, analogi GnRH, ketokonazol (używany w leczeniu grzybic; ma działanie hormonalne).
W omawianym zakresie bardzo cenna jest współpraca z lekarzem (np. z psychiatrą) w celu omówienia swoich obaw lub wręcz rozwijających się problemów, co pozwala na adekwatna korektę farmakoterapii. W wybranych przypadkach wskazana jest konsultacja u seksuologa.
Opracował dr med. Bartosz Grabski
