Opiekunowie osób cierpiących na różnego rodzaju otępienia narażeni są na ciągły i codzienny stres. Ich bliscy z powodu choroby zmieniają się, stają się nie tylko niesamodzielni, ale także mogą być agresywni, z czasem przestają poznawać opiekunów, nie pamiętają wspólnych przeżyć, komunikacja z nimi jest utrudniona. W pewnym momencie zaburzenia poznawcze stają się już tak bardzo nasilone, że chory wymaga opieki przez 24h na dobę, a jego zachowania stają się zagrożeniem dla niego samego i otoczenia. Opiekunowie osób cierpiących na otępienie często odczuwają w tej opiece ogromną samotność, bezradność i wypalenie. Jak podają statystyki około 50% z tych osób cierpi na depresję. W takiej sytuacji niezbędne jest udzielenie opiekunowi fachowego wsparcia zarówno instrumentalnego, informacyjnego (praktyczne porady jak radzić sobie w konkretnej sytuacji, wobec konkretnych zachowań ze strony pacjenta np. ucieczki z domu, agresji) oraz emocjonalnego (jak radzić sobie z własnymi trudnymi emocjami i przygnębieniem).
Porady dla opiekunów
Poniżej przedstawiono kilka podstawowych i praktycznych porad jak postępować w konkretnych sytuacjach problemowych, które stwarzają osoby cierpiące na chorobę Alzheimera (i inne otępienia), a które wynikają z jego narastających zaburzeń pamięci:
- Zapisz choremu na karteczce jego imię i nazwisko, adres i numer telefonu do ciebie, niech zawsze nosi ją przy sobie.
- Jeśli wychodzisz z domu zostaw choremu w widocznym miejscu kartkę informującą i przypominającą o tym gdzie wychodzisz i o której wrócisz.
- Umieść w widocznym miejscu zegar i kalendarz, skreślaj w kalendarzu dni, które minęły – to ułatwia pacjentowi orientację w czasie.
- Sporządzaj i pozostawiaj w widocznym miejscu listę codziennych zajęć – to wprowadza codzienną rutynę i porządek w życie pacjenta, zmniejszając jego niepokój.
- Pozostawiaj znajome przedmioty (czasopisma, pilot od telewizora, okulary) w dotychczasowych miejscach, nie zmieniaj ich położenia jeśli nie jest to niezbędne.
- Staraj się nie wprowadzać istotnych zmian w otoczeniu pacjenta np. przemeblowań, chory najlepiej czuje się w znanym sobie otoczeniu.
- Uporządkuj i oczyść mieszkanie ze zbędnych przedmiotów, o które pacjent mógłby się potknąć i przewrócić.
- Usuń z podłogi kable elektryczne i drobne przedmioty.
- Zlikwiduj z podłogi dywaniki i chodniki – mogą się przesuwać oraz powodować, że chory się potknie i przewróci.
- Usuń klucz z zamka w pokoju chorego, zaklej zamek – tak aby nie mógł zamknąć się od wewnątrz.
- Na drodze do łazienki przyklej taśmy odblaskowe – to ułatwia pacjentowi orientację nocą i trafienie samodzielne do ubikacji.
- Zamknij lekarstwa w kasetce na klucz – chory może zapomnieć, że już je zażył, przyjąć leki ponownie, co grozi zatruciem.
- Środki owadobójcze, farby i inne środki chemiczne trzymaj poza zasięgiem chorego.
- Obniż temperaturę wody w bojlerze – wtedy chory się nie poparzy jak odkręci kran.
- Zdejmij pokrętła z kuchenki gazowej – chorzy bardzo często zapominają , że włączyli i zapalili gaz.
- Przy spożywaniu posiłków – stosuj gładkie talerze (wzorki rozpraszają i chory nie skupia się na samodzielnym jedzeniu ), sztućce „wydzielaj” choremu pojedynczo.
- Przygotuj zakąski w formie ciasteczek, czy kawałków sera na wypadek podjadania czy też tendencji do gromadzenia jedzenia, chory często nie pamięta, że już zjadł posiłek a towarzyszy mu tzw. nadmierny apetyt.
- By ułatwić samodzielne ubieranie się – ułóż rzeczy w takiej kolejności w jakiej mają być zakładane, zamiast guzików czy sznurowadeł przydatne okazać się mogą rzepy.
- Stymuluj pamięć chorego poprzez oglądanie wspólne rodzinnych zdjęć, powracanie wspomnieniami do odległych wydarzeń, do których ma on jeszcze dostęp pamięciowy, to poprawia jego samopoczucie.
Opracowali: Anna Starowicz-Filip, Krzysztof Banaszkiewicz, na podstawie poradnika: „36 godzin na dobę – poradnik dla opiekunów osób z chorobą Alzheimera oraz innymi chorobami otępiennymi i zaburzeniami pamięci w późnym okresie życia” Nancy Mace, Peter Rabins.
