Migrena to zaburzenie nieznanej etiologii, którego podstawowym objawem są ataki bólów głowy, które z reguły mają pulsujący i jednostronny charakter. Objawy bólowe nasilają się pod wpływem rutynowej, codziennej aktywności fizycznej (np. spacer czy wchodzenie po schodach) i towarzyszą im często objawy, takie jak nudności, wymioty, światłowstręt i nadwrażliwość na dźwięki.
Atak migreny trwa od kilku godzin do nawet kilku dni. Niektórzy pacjenci doświadczają objawów tzw. aury poprzedzającej pojawienie się ataku. Szacuje się że na migrenowe bóle głowy cierpi około 6–8% mężczyzn i 12–14% kobiet.
Jakie są objawy migreny?
Migrena to zaburzenie, które zazwyczaj przebiega w pięciu fazach. W każdej z następujących po sobie faz występują charakterystyczne dla niej objawy.
W pierwszej z faz przebiegu migreny (faza zapowiadająca) chory może odczuwać senność, trudności w koncentracji, napięcie mięśni karku, ból żołądka, nudności i nadmierną drażliwość. Objawy zapowiadające występują u około 80% osób. Poprzedzają one napad migreny o kilka minut, godzin, a nawet dni.
Kolejną fazą migreny jest tak zwana aura. U pacjentów rozwijają się najczęściej objawy wzrokowe w postaci mroczków, migających plamek, punktów i zygzaków, które chorzy mogą widzieć przed oczami. Aurze wzrokowej może towarzyszyć drętwienie jednej strony ciała, a nawet zaburzenia mowy. Faza aury występuje u około 15% osób cierpiących na migrenę i trwa od kilku minut do nawet godziny.
Trzecią fazą napadu migreny jest faza bólu głowy. Ból migrenowy jest najczęściej bólem jednostronnym, pulsującym o dużym nasileniu, czasem opisywanym przez chorych jako ból nie do wytrzymania. Faza bólu może trwać od 4 do nawet 72 godzin. Zażycie środków przeciwbólowych potrafi jednak znacznie skrócić czas jej trwania. Oprócz bólu mogą pojawić się również nudności, wymioty, nadwrażliwość na bodźce jak światło, dźwięki i zapachy.
Gdy ból minie migrena przechodzi w fazę z objawami po bólu głowy. Chorzy odczuwają wówczas zmęczenie, brak koncentracji, napięcie i ból karku. Pojawić się może także przygnębienie i trudności w zapamiętywaniu.
Cykl zamyka faza pomiędzy napadami migreny. W tym okresie część chorych może nadal odczuwać takie objawy jak nadwrażliwość na bodźce zmysłowe — światło, dźwięki czy zapachy. U niektórych osób utrzymuje się również nadmierne zmęczenie, czy tak zwana „mgła mózgowa”, związana z zaburzeniem regulacji neuroprzekaźników. Inni pacjenci mogą również odczuwać ciągły ból o różnym nasileniu. Dotyczy to w szczególności tych osób, które nadużywają leków przeciwbólowych. Jeśli więc ból utrzymuje się przez ponad 15 dni w miesiącu, wówczas możemy mówić o migrenie przewlekłej.
Dokładne przyczyny przejścia migreny z postaci napadowej w przewlekłą nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, że dotyczy od 3% do 10% populacji i występuje znacznie częściej u kobiet. Ponadto osoby cierpiące na migrenę są bardziej narażone na zaburzenia emocjonalne oraz choroby związane z bólem niż osoby zdrowe.
Jakie są przyczyny migreny?
Migrena jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń neurologicznych, jednak jej przyczyny nie są dokładnie znane. Wiadomo, że mogą wywoływać ją czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Do wyzwalaczy napadów migrenowych zalicza się silny lub chroniczny stres, wahania hormonalne u kobiet, dietę z dużą restrykcją kaloryczną lub całkowity post, napięcia mięśni i ból karku. Również zmiany pogody, szczególnie gwałtowny spadek lub wzrost ciśnienia atmosferycznego mogą przyczynić się do wywołania napadu migreny.
Inne przyczyny, które mogą spowodować, że u chorych pojawią się objawy migreny to zmiana cyklu snu i czuwania, silne zapachy, intensywne światło, alkohol i niektóre produkty spożywcze, przykładowo czekolada, cytrusy, wino. Za zwiększenie częstotliwości napadów mogą odpowiadać m.in. stres, otyłość, nadużywanie leków.
Czynniki, które można uważać za przyczyny migreny, są więc sprawą bardzo indywidualną. Dlatego pacjenci zachęcani są do prowadzenia tak zwanego dziennika migreny, w którym odnotowują szczegółowe okoliczności, w jakich doszło do wystąpienia napadu. W ten sposób mogą zidentyfikować czynniki i bodźce, które w ich indywidualnym przypadku mogą powodować pojawienie się objawów.
Leczenie migreny
W leczeniu ataków migreny stosuje się: niesterydowe leki przeciwzapalne (np. aspirynę, ibuprofen, naproksen, diklofenak lub paracetamol), leki przeciwwymiotne (np. metoklopramid), tryptany oraz alkaloidy ergotaminy. W profilaktyce napadów migrenowych obok leków przeciwpadaczkowych, niesterydowych leków przeciwzapalnych, flunaryzyny, betablokerów i różnych innych preparatów, stosuje się również leki przeciwdepresyjne (najlepiej udokumentowano działanie profilaktyczne: amitryptyliny, wenlafaksyny i fluoksetyny). Należy pamiętać, że diagnostyka bólów głowy (w tym migreny) powinna zacząć się od wizyty u neurologa.
Opracował dr hab. n. med. Marcin Siwek, na podstawie: Marcin Siwek „Leki przeciwdepresyjne w terapii bólu” (w: „Ból i depresja” – książka pod redakcją Dominiki Dudek, wydawnictwo Termedia, Poznań 2011)
