Jednym z podstawowych objawów choroby Parkinsona są zaburzenia chodu oraz postawy ciała. Na te pierwsze składają się: chód drobnymi krokami z szuraniem stopami po podłożu, zmniejszenie lub zaniknięcie balansowania kończynami górnymi, nagłe zastygnięcia pojawiające się szczególnie przy przechodzeniu przez wąskie przejścia lub podczas zwrotów. Zaburzenia postawy to pochylenie sylwetki do przodu, a niekiedy także do boku, co powoduje, że chory podczas chodu wygląda jakby podążał za „uciekającym” środkiem ciężkości. Zaburzenia chodu i postawy zwykle występują łącznie i często prowadzą do upadków.
Przyczyny i konsekwencje upadków
Upadek osoby starszej może mieć poważne konsekwencje zwłaszcza, kiedy prowadzi do ciężkich obrażeń ciała takich jak złamanie kości. Upadki w chorobie Parkinsona zdarzają się znacznie częściej niż u osób w podobnym wieku, ale bez choroby Parkinsona, a częstość ta wzrasta w miarę postępu choroby. Przyczyną upadków często są banalne potknięcia na nierównej powierzchni lub poślizgnięcia. Większa niż przeciętna częstość upadków w chorobie Parkinsona wynika z trudności w szybkim, odruchowym reagowaniu na zmiany pozycji ciała. Niekiedy przyczyna upadku nie jest znana. Osoba chora upada „jak kłoda drewna”, przy czym najczęściej dzieje się to bez utraty przytomności. Rzadką przyczyną upadków są tzw. ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego tj. spadki ciśnienia, które występują zaraz po szybkim powstaniu z leżenia lub siedzenia. U niektórych osób cierpiących na chorobę Parkinsona część układu nerwowego zawiadująca regulacją ciśnienia tętniczego krwi nie jest w stanie wystarczająco szybko podnieść tego ciśnienia podczas osiągania pozycji stojącej. Prowadzi to do wystąpienia objawów w postaci zawrotów głowy, „mroczków” przed oczami, zaburzeń równowagi, co niekiedy prowadzi do upadku.
Profilaktyka upadków
Receptą na upadki jest zatem profilaktyka. Osobom cierpiącym na chorobę Parkinsona i ich rodzinom/opiekunom zaleca się takie zorganizowanie mieszkania, aby było w nim jak najmniej wąskich, słabo oświetlonych korytarzy, schodów, oraz luźno leżących dywaników, o które łatwo się potknąć. Warto także zadbać o poręcze i uchwyty, szczególnie w łazience i toalecie, gdzie podczas wykonywania zwrotów łatwo o utratę stabilności postawy i upadek.
Opracował lek. med. Krzysztof Banaszkiewicz
