Znaczący odsetek pacjentów cierpiących chorobę dwubiegunową ma trudność z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała.
Otyłość spotyka się u około 20% pacjentów z diagnozą choroby afektywnej dwubiegunowej, a nadwagę nawet u 45% osób z tym rozpoznaniem. Oznacza to, że problemy te występują około 2 razy częściej niż w populacji ogólnej. Z drugiej strony w populacji ogólnej otyłość jest istotnym czynnikiem ryzyka rozpoznania w ciągu życia chorób afektywnych, w tym choroby dwubiegunowej. Otyłość u pacjentów cierpiących na chorobę dwubiegunową często współwystępuje lub też promuje rozwój innych zaburzeń przyczyniających się do wzrostu ryzyka rozwoju cukrzycy oraz chorób serca, których konstelacja składa się na obraz tzw. zespołu metabolicznego (Choroba dwubiegunowa, depresja, schizofrenia a zespół metaboliczny). Otyłość w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) może przyczynić się do gorszych wyników leczenia oraz problemów z powrotem do prawidłowego funkcjonowania, po opanowaniu ostrych objawów choroby.
Uważa się, że geneza otyłości w chorobie dwubiegunowej ma wieloaspektowy charakter i składają się na nią m.in.:
- zaburzenia zdolności do kontroli impulsów związanych z jedzeniem, mogące być cechą choroby dwubiegunowej. U kilku do kilkunastu procent pacjentów występuje tzw. patologiczne, kompulsywne objadanie się, a według niektórych badań nawet 22% osób cierpiących na CHAD zgłasza co najmniej 1 epizod nadmiernego objadania się w tygodniu,
- duża ilość epizodów depresyjnych, często o atypowym obrazie (Nietypowe i szczególne postacie depresji),
- niewłaściwy styl życia i nieprawidłowa dieta (tj. brak systematycznego, codziennego umiarkowanego wysiłku fizycznego, stosowanie nadmiernej ilości słodyczy i słodzonych napojów gazowanych, białego pieczywa i mięsa, niedobór w pokarmie: pieczywa pełnoziarnistego, ryb i owoców morza, oliwy z oliwek, warzyw),
- podobieństwa patofizjologiczne otyłości i dwubiegunowości,
- Niepożądane działania leczenia normotymicznego – niektóre leki normotymiczne (Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej – co pacjent powinien wiedzieć o farmakoterapii?) mogą powodować wzrost apetytu i pragnienia oraz przyczyniać się do zwiększenia masy ciała (np. lit, walproiniany, klozapina, olanzapina, kwetiapina), a nawet niekiedy być przyczyną nasilenia lub wystąpienia zaburzeń metabolizmu glukozy i tłuszczów w organizmie.
Powyższe informacje nie świadczą o tym, że pacjenci chorujący na chorobę dwubiegunową są skazani na otyłość i zaburzenia metaboliczne. Chorobę dwubiegunową można skutecznie i bezpiecznie leczyć, jednocześnie minimalizując ryzyko tych zaburzeń lub zaburzenia te (w zależności od przypadków) redukując czy usuwając.
Zapytaj psychiatrę czy leczenie jakie otrzymujesz stwarza ryzyko wystąpienia otyłości i/lub zaburzeń metabolicznych. Zapytaj również w jaki sposób (zmieniając dietę, styl życia oraz regularnie wykonując odpowiednie badania) możesz skutecznie walczyć z ryzykiem lub istniejącym już problemem nadwagi czy otyłości.
Opracował dr hab. n. med. Marcin Siwek
