Trening relaksacyjny organizowany przez Centrum Dobrej Terapii, to program w którego skład wchodzą techniki oraz ćwiczenia relaksacyjne o różnych rodowodach teoretycznych i kulturowych. Jak sugerują wyniki wielu badań, każda z nich znajduje zastosowanie w leczeniu oraz zapobieganiu fizycznym oraz psychologicznym konsekwencjom stanów przewlekłego napięcia i stresu, poprzez wytwarzanie reakcji relaksacyjnej stanowiącej przeciwwagę dla tych stanów.
W ramach Centrum Dobrej Terapii przeprowadzono badanie, którego celem było określenie wpływu treningu relaksacyjnego na stany napięcia i lęku w subiektywnej ocenie uczestników. Pierwsza z hipotez zakładała, iż udział w 8-tygodniowym treningu przyczyni się do redukcji poziomu lęku. Kolejne założenie dotyczyło obniżenia poziomu napięcia badanych w skutek uczestnictwa w programie.
Badaniem objęto trzy grupy osób – dla dwóch zajęcia odbywały się w okresie od września do października 2017 roku, dla trzeciej od marca do maja 2018 roku. Grupę badanych stanowiło 12 osób (9 kobiet/3 mężczyzn; w wieku 19-63 lat). Ilość sesji treningu, w której uczestnicy – 4-8.
Przebieg badania
Badanie miało charakter eksperymentalny i zostało podzielone zostało na trzy części. Pierwszą stanowił pomiar poziomu lęku (rozumianego jako stan) za pomocą kwestionariusza STAI oraz pomiaru subiektywnego poczucia napięcia i innych ściśle powiązanych z nim stanów aktywacji: energii, spokoju i zmęczenia (za pomocą AD-ACL). Kolejnym etapem był 8-tygodniowy trening relaksacyjny. Bezpośrednio po ostatnich zajęciach dokonano ponownego pomiaru poziomu lęku i napięcia przy użyciu tych samych metod kwestionariuszowych – stanowiło to ostatni element procedury eksperymentalnej.
W wyniku procesu statystycznej weryfikacji potwierdzono, iż uczestnictwo w treningu relaksacyjnym zapewnia redukcję poczucie napięcia psychicznego. Efekt ten zaobserwowano w zakresie wzrostu poczucia spokoju, którego źródła można upatrywać w utrzymującym się niskim poziomie aktywności fizjologicznej, czy równowadze między funkcjonowaniem układu sympatycznego i parasympatycznego będących efektem stosowania technik relaksacyjnych. Poziom napięcia badanych również znacznie się obniżył.
W przypadku poziomu energii zaobserwowano wysoki, istotny statystycznie wzrost. Nie stwierdzono natomiast statystycznie istotnego obniżenia poziomu zmęczenia. Nie została potwierdzona hipoteza dotycząca obniżenia stanu lęku w skutek udziału w treningu relaksacyjnym. Wynik ten z perspektywy licznych badań potwierdzających skuteczność technik relaksacyjnych w redukcji poziomu lęku wydaje się być dość zaskakującym. Z drugiej strony, pewne cechy niniejszego eksperymentu (jak mała grupa badanych czy fakt, że nie wszyscy uczestnicy wzięli udział w ośmiu sesjach treningowych) mogły na nim zaważyć.
Wnioski
Opisywane badanie potwierdziło skuteczność treningu relaksacyjnego jako środka redukującego subiektywne poczucie napięcia, podnoszącego poziom energii i spokoju. Wartość tego ustalenia można odnieść do faktu, iż wysoki poziom napięcia emocjonalnego, a co za tym idzie również mięśniowego, odgrywa ogromną rolę w etiologii zaburzeń psychicznych oraz somatycznych. Badacze oraz twórcy technik relaksacyjnych częstokroć podkreślają fakt, iż nie stanowią one panaceum, lecz zestaw umiejętności. Wykorzystując je, dana osoba może nauczyć się korzystać z fizjologicznych, poznawczych oraz behawioralnych sposobów autoregulacji. Korzyści płynące z nauki i rozwijania tego potencjału mogą być bardzo szerokie.
Badanie autorstwa mgr Anny Kotulak
Piśmiennictwo:
Bernstein D., Borkovec T. (1973). Progressive relaxation training; a manual for helping professions. Research Press.
Golonka K. i wsp. (2011). Neuroobrazowanie metodą fMRI i subiektywna ocena stanu funkcjonalnego. W: T. Juliuszewski, H. Ogińska, M. Złowodzki , Obciążenie psychiczne pracą – nowe wyzwania ergonomii. Kraków: Komitet Ergonomii PAN.
Henry M. i wsp. (1993). Improvement of respiratory function in chronic asthmatic patients with autogenic therapy. Journal of Psychosomatic Research, 37(3), 265–270.
Jacobson, E. (1976). You must relax. New York. Whittlelsey House.
Kotulak, A. (2018). Rola treningu relaksacyjnego w regulacji stanów napięcia i lęku – badanie eksperymentalne [Niepublikowana praca magisterska]. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Thayer, R. (1986). Activation-Deactivation Adjective Check List: Current overview and structural analysis. Psychological Reports, 58(2), 607–614.
