W czasopiśmie naukowym Frontiers in Psychiatry ukazał się właśnie artykuł “Polish adaptation of the Dimensional Anhedonia Rating Scale (DARS) – validation in the clinical sample” (Polska adaptacja skali anhedonii DARS – walidacja na próbie klinicznej). Jego współautorami są lekarze psychiatrzy pracujący w CDT: dr Aleksandra Gorostowicz, dr Adrian Chrobak i prof. Marcin Siwek.
Anhedonię definiuje się jako wyraźne zmniejszenie zainteresowania lub przyjemności we wszystkich lub prawie wszystkich czynnościach i prawie każdego dnia (na co wskazuje subiektywna relacja lub obserwacja). W oparciu o aktualnie stosowane klasyfikacje diagnostyczne depresji, anhedonia jest jednym z głównych objawów niezbędnych do rozpoznania epizodu depresyjnego. Anhedonia występuje także w innych schorzeniach psychiatrycznych i neurologicznych, np. w: schizofrenii, chorobie afektywnej dwubiegunowej, zaburzeniach związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, zaburzeniach osobowości, przewlekłym bólu i chorobie Parkinsona. Klinicznie istotną anhedonię obserwuje się u około 70% pacjentów z depresją. Występowanie anhedonii wiąże się z gorszym rokowaniem w depresji np.: dłuższym czasem potrzebnym do osiągnięcia remisji, słabszym działaniem leków przeciwdepresyjnych i większym ryzykiem zachowań samobójczych.
Istnieją liczne skale mierzące nasilenie anhdonii ale 4 najważniejsze z nich, które są zwykle stosowane w badaniach klinicznych to: Skala Przyjemności Snaitha-Hamiltona (SHAPS), Skala Przyjemności Fawcetta-Clarka (FCPS), poprawiona Skala Anhedonii Fizycznej Chapmana (CPAS) i Skala Anhedonii Społecznej Chapmana (CSAS). Skale te różnią się pod względem mierzonych aspektów anhedonii. Ponadto, niektóre pytania zawarte w FCPS, CSAS i CPAS są zależne od czynników kulturowych, podczas gdy SHAPS, jest skalą mało szczegółową, dotyczącą bardziej ogólnych aspektów odczuwania przyjemności, potencjalnie nie wykrywając aspektów najprzyjemniejszych.
Aby przezwyciężyć ograniczenia powyższych narzędzi, opracowano kilka skal drugiej generacji, czego najlepszym przykładem jest właśnie skala DARS (Dimensional Anhedonia Rating Scale), składająca się z 17 pozycji, oceniających pożądanie, motywację, wysiłek i przyjemność konsumpcyjną w różnych dziedzinach (hobby, jedzenie/napoje, aktywność społeczna i doświadczenia zmysłowe). Skala ta jest wyjątkowa pod tym względem, że poszczególne osoby dostarczają własne przykłady przyjemnych działań/doświadczeń w każdej domenie. Skala DARS została zwalidowana zarówno w populacjach klinicznych, jak i nieklinicznych i wykazuje wysoką wartość diagnostyczną i badawczą oraz może być użyteczna w przewidywaniu oporności na leczenie w populacji pacjentów z depresją. Powyższe atuty są bardzo ważne w codziennej praktyce psychiatrycznej, podczas leczenia depresji. Została ona przetłumaczona na język niemiecki, hiszpański i chiński. Obecnie jedynie SHAPS i CPAS/CSAS zostały przetłumaczone na język polski i zwalidowane do stosowania w praktyce klinicznej lub badawczej. Wstępna translacja i badanie wersji polskiej DARS zostały przeprowadzone wśród anonimowych uczestników jedynie w ramach pracy magisterskiej z 2017 roku, której wyniki nie były opublikowane w czasopiśmie naukowym. W związku z tym autorzy zdecydowali się na osobną adaptację i walidację w celu: wykonania tłumaczenia obejmującego tłumaczenie zwrotne z języka polskiego na angielski przez native speakera, co jest niezbędnym krokiem w przypadku tłumaczenia i przygotowania narodowej wersji językowej danej skali; zwalidowania DARS w próbie klinicznej obejmującej zaburzenia nastroju oraz w grupie kontrolnej osób zdrowych; ustalenia trafności zbieżności ze skalą SHAPS.
Polska wersja językowa DARS przygotowana przez autorów okazała się mieć doskonałe wartości psychometryczne a zatem może zostać włączona w poczet narzędzi przydatnych dla każdego lekarza psychiatry do oceny nasilenia anhedonii u polskich pacjentów.
Artykuł jest owocem pracy Katedry Psychiatrii UJ CM, stanowi część padań doktorskich dr Aleksandry Gorostowicz.
